Elektrikli Araç Şarj Hizmetleri Yürütülmesine İlişkin Güncel Düzenlemeler

Elektrikli Araç Şarj Hizmetleri Yürütülmesine İlişkin Güncel Düzenlemeler

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından hazırlanan Şarj Hizmetleri Yönetmeliği (“Yönetmelik”) 2 Nisan 2022 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak Elektrik Piyasası Kanunu’na ikincil bir mevzuat olarak yürürlüğe girmiştir.
Yönetmelik, elektrikli araçlara şarj hizmeti sağlayan şarj istasyonlarının kurulması ve işletilmesi ile birlikte sunulacak olan şarj hizmetinin niteliği hakkında düzenlemeler içermektedir.

Yönetmelik’te Yer Alan Önemli Tanımlar:

Yönetmelik’in 3. Maddesi Yönetmelik’te yer verilen tanımları içermekte olup, bunlar arasında özellikle önem teşkil edenler aşağıdaki gibidir:

• Birlikte çalışabilirlik: Şarj ağına bağlı veya bağımsız olarak çalışan şarj istasyonlarının, elektrik iletim veya dağıtım şebekeleri ile bunları destekleyen yazılım sistemlerinin etkileşimli, uyumlu ve etkili bir şekilde birlikte çalışmasını ifade eder.

• Sertifika: Bir şarj ağı bünyesinde bir veya birden çok şarj istasyonunun, şarj ağı işletmecisi nam ve hesabına kurulması veya işletilmesi amacıyla Kurumun belirlediği usul ve esaslar çerçevesinde şarj ağı işletmecisi tarafından gerçek veya tüzel kişiye verilen yetki belgesini ifade eder.

• Şarj ağı: Elektrikli araçlara birden çok şarj istasyonunda şarj hizmeti sağlamak için oluşturulan ve şarj ağı işletmecisi tarafından yönetilen sistemi ifade eder.

• Şarj ağı işletmecisi: Elektrikli araç kullanıcılarına, şarj ağına erişim açarak şarj hizmeti sağlayan ve şarj ağının işletmesini gerçekleştiren lisans sahibi tüzel kişiyi ifade eder.

• Şarj istasyonu işletmecisi: Şarj ağı işletmecisinden almış olduğu sertifika kapsamında şarj istasyonlarını yerinde işleten ve üçüncü taraflara bu şarj istasyonunda şarj hizmeti sağlayan gerçek veya tüzel kişiyi ifade eder.

Şarj Ağı İşletmeci Lisansı’na İlişkin Önemli Hususlar:

Yönetmelik’in 4 ila 15. maddeleri arasında Şarj Ağı İşletmeci Lisansı, Muafiyetler ve Lisanslama Sürecine ilişkin detaylı düzenlemeler yapılmıştır.

• Yönetmelik’in 4. Maddesi uyarınca Şarj Ağı İşletmecisi, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan (“Kurum”) şarj ağı işletmeci lisansı (“Lisans”) almalıdır. Mevzuat hükümlerine aykırı olarak ve lisanssız bir şekilde şarj ağı işletmeciliği yapıldığının tespiti halinde ise, ilgili kişiye Elektrik Piyasası Kanunu’nun 16. Maddesi’nde detayları belirtilen yaptırımlar uygulanacaktır.

• İlgili tüzel kişi, şarj ağı işletmeci lisansı için sunulması gereken belgelerle birlikte EPDK Başvuru Sistemi üzerinden başvuruda bulunmalıdır. Bu kapsamda, Lisans başvurusunda bulunacak kişinin;

– Anonim Şirket veya Limited Şirket olarak kurulması

– Anonim şirket olarak kuruldu ise borsada işlem görenler dışındaki paylarının tamamının nama yazılı olması

– Kamu iktisadi teşebbüsleri tarafından yapılan başvurular hariç asgari sermayesinin 4.500.000 TL’den az olmaması

gerekmektedir.

• Şarj Ağı İşletmecisinin lisans almak için ödeyeceği bedeller; lisans alma, lisans sureti çıkartma ve lisans tadili işlemleri için gereken tutarlar ile yıllık lisans bedellerinden oluşmaktadır. 2022 yılına ait lisans alma bedeli 300.000 TL olarak belirlenmiştir. Bununla birlikte Yönetmelik madde 11/6 uyarınca Yönetmelik’in yürürlüğe girdiği tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren 5 (beş) yıl boyunca (01.01.2028’e kadar olmak üzere) yıllık lisans bedeli alınmayacaktır.

• Yönetmelik’in “Lisans Süresi ve Süre Uzatımı” başlıklı 12. Maddesi uyarınca Kurum, en fazla 49 yıl için lisans verebilmektedir. Ancak bu süre, söz konusu lisans süresinin bitimine en geç 3 ay kala Kurum’a yöneltilecek bir taleple uzatılabilir. Yönetmelik’in 14. Maddesi uyarınca; alınan lisans, süresinin bitimiyle kendiliğinden sona erebileceği gibi lisans süresinin öncesinde de aşağıdaki hallerin varlığı sonucu Kurum tarafından sona erdirilebilir:

– Lisans sahibinin iflası

– Lisans sahibi tüzel kişinin lisans kapsamındaki hak ve yükümlülüklerinin birleşme veya bölünme işlemleriyle başka bir tüzel kişiye devri haricinde, lisans sahibinin tüzel kişiliğinin sona ermesi

– Lisans sahibinin kendi talebi

– Lisans verilmesine esas şartların kaybedildiğinin tespit edilmesi ile birlikte durumu lisans sahibine bildiren tebligatı izleyen otuz gün içerisinde, koşulun tekrar sağlandığını gösterir belgenin Kuruma ibraz edilmemesi

– Lisans alınırken lisansa kaydedilmiş olan ve belirli bir süre içerisinde yerine getirilmesi gereken yükümlülüğün, süresi içerisinde yerine getirilmemesi

– Şarj ağının, 15 inci maddenin dördüncü fıkrasında belirlenen 30 günlük sürede oluşturulamaması veya oluşturulduktan sonra korunamaması

Lisans Sahibine Tanınan Hak ve Yükümlülükler:

Şarj ağı işletmeci lisansı sahibinin hak ve yükümlülükleri Yönetmelik’in 16. Maddesinde düzenlenmiş olup; bu kapsamda Lisans sahibine tanınan başlıca hak ve yükümlülükler şu şekildedir:

– Sunulacak olan şarj hizmetini eşit taraflar arasında ayrım gözetmeksizin ve Yönetmelikte yer alan istisnalar hariç olmak üzere sürekli, belirli bir standardın üzerinde ve kesintisiz sağlama yükümlülüğü

– Şarj istasyonlarında şarj ünitesiyle uyumlu soket yapısına sahip her türlü elektrikli araca şarj hizmeti sağlama ve gerekli yazılımı, ekipmanı, donanımı bulundurma yükümlülüğü

– Hizmetin sağlanması amacıyla toplanan verileri, sağlanan hizmet tarihinden itibaren en az 5 yıl süreyle saklama yükümlülüğü

– Kullanıcı şikayetlerinin iletilmesine elverişli iletişim sistemlerini kurma ve iletilen kullanıcı şikayetlerini 15 gün içerisinde çözme yükümlülüğü

– Şarj ağı işletmecileri, kullanıcıları ile sadakat sözleşmesi akdedebilecektir. Ancak şarj ağı işletmecisi tarafından uygulanacak şarj hizmeti fiyatı, sadakat sözleşmesi akdettiği kullanıcılara sunulan en düşük fiyatın %25 fazlasını geçemeyecektir.

– Yönetmelik madde 4 uyarınca şarj ağı işletmeciliği lisansı hiçbir surette devredilemeyecektir. Ancak EPDK’nın izninin de alınması kaydıyla Türk Ticaret Kanunu’na uygun olarak gerçekleşen birleşme veya bölünme işlemleri ile lisans kapsamındaki hakların başka bir tüzel kişiliğe devri mümkün olabilir.

– Ülke genelinde müşterilere şarj hizmeti sunma hakkı

– Düzenleyeceği sertifikalar ile üçüncü kişilere şarj istasyonu kurdurma ve işlettirme hakkı

Lisans Sahibince Oluşturulacak Şarj Ağına İlişkin Hususlar:

Yönetmelik’in 3. maddesinde yer alan tanımlar kısmında şarj ağı;

“Elektrikli araçlara birden çok şarj istasyonunda şarj hizmeti sağlamak için oluşturulan ve şarj ağı işletmecisi tarafından yönetilen sistemi ifade eder.”
şeklinde tanımlanmıştır.

Şarj ağı ile lisans sahibinin hak ve yükümlülükleri Yönetmelik’in 15 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre;

• Lisans sahibi, lisansı aldığı tarihten itibaren 6 ay içerisinde en az 50 şarj ünitesini ve 5 farklı ilçede yer alacak şarj istasyonlarını içeren şarj ağını oluşturmalıdır. Oluşturulacak olan şarj ağı lisans sahibinin kendi kuracağı şarj istasyonları ve ünitelerinden meydana gelebileceği gibi lisans sahibi tarafından düzenlenen sertifikalarla açılıp işletilen şarj istasyonlarını da içerebilir.

• Yönetmeliğin 15. maddesi uyarınca şarj ağında yer alan şarj ünitelerinin en az %5’inin ve Karayolları Genel Müdürlüğü’nün faaliyet kapsamında bulunan otoyollar ile devlet otoyollarında yer alacak istasyonların %50’sinin, DC 50 kW ve üzerinde şarj gücüne sahip olması gerekmektedir. Şarj ağına ilişkin kalan teknik şartlar da Yönetmelik’in 15. maddesinde yer almaktadır.

• Şarj istasyonlarına ilişkin elektrik projelerinin hazırlanması, bu projelerin onayı ve kabulü işlemleri Elektrik Tesisleri Proje Yönetmeliği ve Elektrik Tesisleri Kabul Yönetmeliği çerçevesinde gerçekleştirilecektir. Bu kapsamda, Şarj ağı ve şarj istasyonları işletmecileri tarafından şarj istasyonlarının kurulumu için şebeke işletmecisinden onay alınması gerekmektedir. Şebeke işletmecisi, (TEİAŞ veya Dağıtım Şirketi) kendisine yapılan bağlantı talepleri hakkında Elektrik Piyasası Bağlantı ve Sistem Kullanım Yönetmeliği madde 4’te öngörülen nedenlerin varlığı haricinde olumsuz görüşte bulunamaz.

• Yönetmelik madde 24 uyarınca, şarj istasyonlarının elektrik ihtiyacını karşılamak amacıyla ve Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği’ne uygun olmak kaydıyla, şarj istasyonlarına bütünleşik yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri kurulabilecektir. Benzer şekilde şarj istasyonları bünyesindeki tüketim tesislerine bütünleşik elektrik depolama tesislerinin kurulması da mümkündür.

• Şarj ağına bağlı istasyonların, elektrik iletim ve dağıtım sistemleriyle uyumlu ve etkili bir biçimde çalışması için mevzuat kapsamındaki gereklilikler yerine getirilmelidir.

Lisans Sahibi Tarafından Üçüncü Kişilere Verilecek Sertifikalar:

Yönetmelik’in 3. maddesinde yer alan tanımlar kısmında sertifika;

“Bir şarj ağı bünyesinde bir veya birden çok şarj istasyonunun, şarj ağı işletmecisi nam ve hesabına kurulması veya işletilmesi amacıyla Kurumun belirlediği usul ve esaslar çerçevesinde şarj ağı işletmecisi tarafından gerçek veya tüzel kişiye verilen yetki belgesi”

şeklinde tanımlanmıştır.

Yönetmelik’in sertifikaya ilişkin düzenlemeleri içeren 20. maddesi uyarınca;

• Şarj ağı işletmecisi, üçüncü kişiler tarafından şarj istasyonlarının kurulması ve bu istasyonların işletilmesi için kendi şarj ağına bağlı olacak şekilde sertifika verebilir. Şarj ağı işletmecisinden sertifika almak yolu ile şarj istasyonu kuran ve bu istasyonda faaliyet gösteren üçüncü kişilere şarj istasyonu işletmecisi denmektedir.

• Şarj ağı işletmecisinden alınan sertifika ile şarj istasyonu işletmecisi, birden fazla şarj istasyonu kurabilecek ve bu istasyonlarda şarj hizmeti sunabilecektir.

• Önemle belirtmek gerekir ki, verilen sertifikalar kapsamında kurulan şarj istasyonlarında sunulan şarj hizmetinde, şarj ağı işletmecisinin sorumlulukları ve yükümlülükleri devam etmektedir. Bu bağlamda Yönetmelik’in söz konusu maddesi ile şarj hizmeti sunulmasında asli sorumluluğun şarj ağı işletmecisinde olduğu vurgulanmıştır.

• Son olarak ticari faaliyet gösterecek şarj istasyonları için şarj hizmetinin sunulmasından önce iş yeri açma ve çalışma ruhsatı alınması gerekmektedir.

Şarj Hizmetinin Fiyatlandırılması:

Şarj ağında yer alan şarj istasyonlarında uygulanan şarj hizmeti fiyatlarına ilişkin düzenleme Yönetmelik’in 25. maddesinde düzenlenmiştir.

• Sunulan şarj hizmeti serbest bir biçimde fiyatlandırılacaktır. Ancak Elektrik Piyasası Kanunu Ek 5. madde uyarınca, belirlenen hizmet fiyatının rekabeti bozucu veya kısıtlayıcı ya da şarj hizmeti sağlanmasını bozucu veya aksatıcı olmaması gerekmektedir.

• Şarj ağı işletmecisi tarafından belirlenen hizmet fiyatı, şarj istasyonlarında ve lisans sahibi tarafından dijital mecralarda ilan edilecektir.

• Yönetmelik’in 25. maddesi uyarınca, şarj hizmetinin sunulması karşılığında alınacak bedel; bağlanma bedeli, işlem başlatma bedeli, şarj ekipmanı kullanımı bedeli vb. herhangi bir ek bedel içermeyecektir.

Kurum Tarafından Oluşturulacak Serbest Erişim Platformu:

Yönetmelik’in 3. maddesinde yer alan tanımlar kısmında serbest erişim platformu;

“Mevcut tüm şarj istasyonlarının gerçek zamanlı olarak görüntülenebilmesi için oluşturulan, şarj istasyonlarının verilerini canlı olarak sağlayan ve veri değişimi ile diğer işlemlerin standart protokoller ve arayüz ile sağlandığı Kurum tarafından hazırlanan platform”

şeklinde tanımlanmıştır.

Yönetmelik’in 30. maddesinde düzenlenen serbest erişim platformunun detayları aşağıdaki gibidir:

• Kurum, şarj ağlarına bağlı halka açık şarj istasyonlarının bilgilerinin paylaşılacağı bir serbest erişim platformu oluşturacaktır. Bu platformda yer alacak bilgilerin eklenmesi için şarj ağı işletmecileri tarafından aşağıda yer alan bilgiler, Kurum tarafından belirlenen sürelere ve formata uygun bir biçimde Kurum ile paylaşılmalıdır.

– Kendi şarj ağında yer alan şarj istasyonlarının coğrafi konumu ile bu şarj istasyonlarında yer alan şarj ünitesi sayısı, şarj ünitesi tipi, şarj ünitesi gücü, soket sayısı ile tipleri ve şarj istasyonu numarası ile adı

– Şarj istasyonlarında sunulacak olan şarj hizmeti için kullanılacak ödeme yöntemi ile söz konusu istasyonlarda uygulanacak çalışma saatleri

– Şarj istasyonlarında bulunan şarj ünitesi ve soket bazında uygulanacak şarj hizmeti fiyatları

– Şarj istasyonunun planlı bakım ve arızalarının başlangıç ve bitiş veya muhtemel bitiş tarih ve saatleri

– Şarj istasyonlarında bulunan şarj ünitelerinin ve soketlerinin uygunluk durumları

– Kurumca gerekli görülecek diğer bilgiler

Sonuç:
Amacı, elektrikli araçlara elektrik enerjisi temininin sağlandığı şarj ünitesi ve istasyonlarının kurulması, şarj ağı ve şarj ağına bağlı şarj istasyonlarının işletilmesi ile şarj hizmetinin sunulmasına ilişkin usul ve esasları belirlemek olan Yönetmelik, şarj ünitesi ve şarj istasyonlarının kurulması, işletilmesi, şarj ağının oluşturulması, şarj ağı işletmecilerinin lisanslandırılması ile faaliyetlerinin düzenlenmesi, şarj ağı işletmecileri ve şarj istasyonu işletmecileriyle kullanıcıların hak ve yükümlülükleri, serbest erişim platformunun kurulması ve işletilmesine ilişkin usul ve esasları kapsayacak şekilde düzenlenmiştir.
Bu kapsamda, başta lisans, fiyatlandırma, sertifika sağlama ve denetim gibi konularda yasal zemin sağlanmış olup, halihazırda şarj hizmeti sağlamakta olan kişilerin de mevcut durumlarını Yönetmelik ile uyumlu hale getirmeleri için 02.08.2022 tarihine kadar süre verilmiştir.